BM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 15. TARAFLAR KONFERANSI (BMİDÇS COP15)

Kopenhag – DANİMARKA, 07–18 Aralık 2009

Kopenhag BM İklim Değişikliği Zirvesi, küresel sıcaklık artışının 2 °C’nin altında tutulmasını amaçlayan çalışmalar ve gelişmekte olan ülkelere mali yardım yapılmasını öngören "Kopenhag Mutabakatı" ile sona erdi.

A. YASAL BAĞLAYICILIĞI BULUNMAYAN VE DAHA ÇOK UZLAŞI NİTELİĞİ TAŞIYAN KOPENHAG MUTABAKATINDA NELER VAR?

1. KÜRESEL SICAKLIK ARTIŞININ 2°C’DEN DAHA AZ OLMASI

Yasal bağlayıcılığı bulunmayan ve daha çok ‘uzlaşı’ niteliği taşıyan Kopenhag Mutabakatında, sera gazı salımlarının insanoğlunun iklim sistemine tehlikeli müdahelesini önleyecek düzeyde tutulması için küresel sıcaklık artışının 2 °C’nin altında olması gereğinin bilimsel bulgularla desteklendiğine vurgu yapılarak, bu çerçevede salımlarda büyük azaltımlar yapılmasının zorunlu olduğu belirtilmektedir.

2. GELECEK YILIN SONUNA KADAR ÜZERİNDE UZLAŞILAN KONULARA YASAL BAĞLAYICILIK GETİRİLMESİ

Kopenhag Mutabakatının, 2010 yılı sonunda Meksika’da yapılacak olan 16. Taraflar Konferansında yasal bağlayıcılığı olan bir araca dönüşmesi hedeflenmektedir.

3. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE YARDIM

Mutabakat metninde az gelişmiş ülkelere yapılacak yardım konusu ise, "gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğine uyum çalışmaları için yeterli, öngörülebilir ve sürdürülebilir finansal kaynak, teknoloji ve kapasite geliştirme desteği sağlayacaktır" ifadesi bulunmaktadır.

Özellikle küçük ada ülkeleri ve Afrika’daki en az gelişmiş ülkelerin bu desteklere ihtiyacının altı çizilerek,

"Gelişmiş ülkelerin ihtiyacı içindeki gelişmekte olan ülkelere 2020 yılına kadar 100 milyar dolarlık yardım yapmasının amaçlandığı, bu yardımın kamusal ve özel, ikili ve çok taraflı çeşitli kaynaklardan sağlanabileceği" belirtilmektedir.

Mutabakata göre, söz konusu yardım programı için 2010-2012 yıllarını kapsayan kısa vadeli dönemde ise sera gazı salımlarını azaltım ve iklim değişikliğine uyum çabaları arasında dengeli olarak paylaştırılacak yaklaşık 30 milyar dolarlık bir miktar öngörülmektedir.

4. SERA GAZI SALIMLARI

"GELİŞMİŞ ÜLKELERİN SALIM AZALTIM HEDEFLERİ" VE "ÖNDE GELEN GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN GÖNÜLLÜ VAATLERİ"

Sera gazı salımlarıyla ilgili konular Mutabakat metninde "gelişmiş ülkelerin 2020 yılına kadar sera gazı salımı azaltma hedefleri" ve "önde gelen gelişmekte olan ülkelerin gönüllü vaatleri" şeklinde iki ayrı ek olarak verilmektedir.

Sera gazı salımlarının denetlenmesi, özellikle Çin’in uluslararası denetime karşı çıkması nedeniyle zirve süresince üzerinde en fazla tartışma yapılan konular arasında yer aldı. Mutabakat metni, gelişmekte olan ekonomiye sahip ülkelerin bu alandaki çabalarının iki yılda bir ulusal bildirimler aracılığıyla BM’ye iletilmesini öngörmektedir. Metinde denetim konusu da, "Süreçte uluslararası denetim yapılabileceği, ancak bunun inceleme yapılacak ülkenin egemenlik hakkına saygı çerçevesinde gerçekleştirilebileceği" şeklinde ifade edilmektedir.

5. ORMANLARIN TAHRİP EDİLMESİSİNİN ÖNLENMESİ VE MALİ DESTEK VERİLMESİ

Ormanların tahrip edilmesi ve ormansızlaşma faaliyetlerinin sera gazı salımınlarının artmasında etkili olduğuna işaret edilen Mutabakat metninde, bunun önlenmesi yönündeki çabalara gelişmiş ülkelerin mali destek vermesini sağlayacak yeni bir mekanizma kurulmasını öngörmektedir.

B. BM İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 15. TARAFLAR KONFERANSINDAN BEKLENTİ NE İDİ?

2012 sonrası iklim değişikliği rejimi için Kyoto Protokolü (AWGKP) ve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (AWGLCA) kapsamında iki koldan devam eden müzakerelerin 2009 Aralık ayında Kopenhag’daki zirvede tamamlanarak kapsamlı ve iddiali salım azaltım hedefleri içeren yasal olarak bağlayıcı bir anlaşmanın kabul edilmesi bekleniyordu.

C. KİMLER KATILDI?

Kopenhag’a hükümet delegelerinin yanında, hükümet dışı kuruluşlar, hükümetlerarası kuruluşlar, medya ve BM teşkilatlarından temsilciler olmak üzere 40 000’in üzerinde kişi katıldı. 16–18 Aralık 2009 tarihlerinde yapılan Yüksek Düzeyli Bölüme ise 119 Hükümet/Devlet Başkanı iştirak etti.

Türkiye, Kopenhag İklim Değişikliği Zirvesinde bugüne kadarki en geniş heyetle temsil edildi. Türkiye’den 80’in üzerinde resmi heyet temsilcisinin yanı sıra, çok sayıda hükümet dışı, sivil toplum ve medya kuruluşlarından temsilci de toplantıda hazır bulundu. Toplantılar ve müzakere süreçleri ilgili kamu kurumlarının temsilcileri tarafından takip edildi ve aktif olarak katılım sağlandı. Müzakereler, Bakanlığımız Müsteşarı Sayın Prof. Dr. Hasan Zuhuri SARIKAYA, Heyet Başkanı Müsteşar Yardımcımız Sayın Sedat KADIOĞLU ve Baş Müzakereci Sayın Büyükelçi Mithat RENDE önderliğinde yürütüldü.

Türkiye, Yüksek Düzeyli Bölümde, Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah GÜL ve Çevre ve Orman Bakanımız Sayın Prof. Dr. Veysel EROĞLU ile temsil edildi. Cumhurbaşkanımız, 17 Aralık 2009 günü Yüksek Düzeyli Bölümde Türkiye adına bir konuşma yaptı.

Türkiye olarak Kopenhag'da “Türkiye’nin Ulusal İklim Değişikliği Stratejisi” konulu bir yan etkinlik düzenlendi. Bakanlığımız, UNDP, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma İş Konseyi & UTES, Türkiye Otomotiv Sanayii Derneği ve Türkiye Karbon Platformundan konuşmacıların yer aldığı etkinlikte, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında, özel koşulları, azaltım ve uyum faaliyetleri ve planları anlatıldı.

Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünden Kopenhag Zirvesine Genel Müdür Sayın Mehmet ÇAĞLAR, Analiz ve Tahminler Şube Müdür Vekili Dr. Mustafa COŞKUN ve Mühendis Gönül KILIÇ katıldı.