Meteorolojik Radarların Kullanım Amacı ve Alanları

Meteorolojik radarların kullanım amacı topluma yönelik 0-4 saatlik kısa vadeli hava tahmin ve uyarı yapmaktır. Radarın kapsama alanının ışın geometrisi ve dünyanın küreselliği nedeniyle sınırlı olması ve hava kütlelerinin hareketinin yaklaşık 50 km/saat (kış mevsiminde daha hızlı, yaz mevsiminde ise daha yavaştır) olması nedeniyle, radarlar ile ancak gelecek birkaç saat için tahmin yapılabilir. Bundan dolayı uzun vadeli hava tahminleri için radar kullanımı anlamlı değildir. Radarlar özellikle ani sel ve taşkına sebebiyet verebilen konvektif hadiselerin tespitinde oldukça faydalıdır.

Meteorolojik radarlar ile dolu, şiddetli yağmur, kuvvetli fırtınalar, hortum ve özellikle havacılıkta önem arzeden microburst, macroburst, rüzgar değişimi (wind shear), türbülans ve hamle cephesi (gust front) gibi hadiseler tespit edilebilir. Ancak, ülkemizde olduğu gibi dağlık ve topoğrafik yapısı kompleks olan bölgelerde, topoğrafik engeller nedeniyle oluşabilecek yer ekolarından (clutter) kaçınmak ve kapsama alanını mümkün olduğu oranda geniş tutulabilmek amacıyla radarların yüksek bölgelere kurulması gerekmektedir. Bu durumda hortum, wind shear ve microburst- macroburst gibi yere yakın bölgelerde gerçekleşen hadiselerin tespiti oldukça zor hatta imkansız olabilir.

Meteorolojik radarlar yağışı direkt olarak ölçmezler. Radar kapsama alanı içerisindeki herhangi bir noktaya düşen yağış miktarı veya belirli bir zaman aralığında gerçekleşen toplam yağış miktarı, ölçülen reflektivite parametresinden ampirik bağıntılar vasıtasıyla hesaplanabilirler. Radarlarla herhangi bir noktada ve anda, rüzgar bileşenlerinin zamansal, alansal ve vektörel olarak tespiti de mümkündür. Ancak burada da radarın konuşlandığı yükseklik önemlidir.

Ülkemizde sel ve taşkınlar açısından risk oranı oldukça yüksek olan bölgeler bulunmaktadır. Bunun temel nedenlerinden biri ve en önemlisi, bu bölgelerin topoğrafik yapısıdır. Bu bölgelere düşen yağışlar topoğrafik yapıya, toprak yapısına ve yağış miktarına bağlı olarak hızla akışa geçmekte, sel ve taşkınlara neden olabilmektedir. Sel ve taşkınlar açısından riskli bölgelere düşebilecek yağış miktarını önceden tespit edebilecek ve bu yağışlar sonucunda oluşabilecek olayları önceden tahmin edebilecek erken uyarı sistemlerini oluşturmak amacıyla meteoroloji radarlarının kullanılması dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemiz için de kaçınılmaz olmuştur.