Buharlaşma

Doğada suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, Uluslararası Hidroloji Sözlüğü’ne (WMO, 2012) göre suyun kaynama noktası altındaki sıcaklıklarda sıvı halden gaz haline geçişi olarak tanımlanmaktadır (Şekil 1). Yeryüzünde su ihtiva eden her yüzey, atmosferdeki su buharının kaynağıdır. Denizler, göller, akarsular, nemli topraklar, karla örtülü veya buzla kaplı yüzeyler, ormanlar, bitki örtüsüne sahip araziler üzerinde devamlı buharlaşma meydana gelmektedir. Küresel ölçekte buharlaşan su miktarı ile dünya yüzeyine yağış olarak dönen su miktarı yaklaşık olarak eşittir. Bu eşitlikten ötürü atmosferdeki su buharı miktarı zaman içinde sabit kalır. Ancak coğrafik olarak farklılık söz konusudur. Kıtalar üzerinde yağış miktarı buharlaşmayı geçerken, okyanuslar üzerinde buharlaşma yağışı geçer. Buharlaşan bir su molekülü havada yaklaşık 10 gün kalır.

Şekil 1: Buharlaşma ve su döngüsü

Su yüzeyinden meydana gelen su buharına dönüşme ile meydana gelen kayıplarına buharlaşma (evaporasyon), bitkilerden meydana gelen su kaybına terleme (transpirasyon), bitkilerden ve toprak + su yüzeyinden meydana gelen su kaybına ise evapotranspirasyon adı verilir. Yapılan çalışmalara göre atmosferdeki su buharının yaklaşık %90’ı buharlaşmadan, kalan %10’u ise bitkilerin terlemesinden (transpirasyon) kaynaklanmaktadır (USGS, 2016).