Beslenme ve Kanser

Uygulanan diyet ve beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak, sindirim sistemi kanserleri başta olmak üzere, çeşitli kanserlerin insidansında belirgin artış olmaktadır. Kanserden ölümlerin %35'inin nedeni diyetle ilgili faktörler olup, %10 ile %70 arasında değişmektedir. Diyetteki karsinojen maddeler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

• Doğal olarak bulunanlar: Kafeik asit, alkil izotiyonat, safrol, östragol, karvakol, furokumarinler, hidarzin, pirolizidin alkaloidleri.
• Mitotoksinler: Aflotoksin, T-2 toksin, fumonisinler, deoksininalenol, nivalenol, zearalenon, okratoksin-A
• Yiyeceklerin hazırlanması sırasında oluşanlar: Heterosiklik aromatik aminler, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), N-nitroso bileşikleri.

Yiyeceklerin hazırlanması ve korunması için bilinçsizce yapılan bazı işlemler diyetle alınan kanser yapıcı bazı maddelerin kaynağını oluşturur. Heterosiklik aromatik aminler, yüksek proteinli yiyeceklerin odun kömüründe yada ızgarada pişirilmesi ve yanması sonucunda oluşur.

PAH lar ızgarada kızartılmış ve tütsülenmiş yiyeceklerde bulunur.

N-nitrozo bileşikleri (NOB) tuzlanmış ve salamura yiyecekler; nitrat veya nitritlerle muamele edilmiş yiyeceklerde mevcuttur. Yukarıda bahsi geçen HAA, PAH, NOB maddeleri genotoksiktirler. Metabolik aktivasyon sonrası DNA adductatlarının oluşmasına neden olurlar.

Diyetteki karsinojen maddelerin etkisi yine diyette bulunan antikanserojen maddeler tarafından modüle edilebilir. Kanserden koruyucu bu maddelerin ana kaynağını sebze, meyve ve tahıl ürünleri oluşturur.

Yiyecekler içinde bulunan kanser gelişimini önleyici maddeler: Terpenler, organosülfitler, isotiyosiyanatlar, karotenoidler, fenoller, flavonlar, tanninler, proteaz inhibitörleri,ditioletionlar ve antioksidan vitaminlerdir.

Diyetteki antikanserojen (kanser önleyici) maddeler 3 gruba ayrılabilir:

• a) Bloke edici ajanlar: örnek verecek olursak. Brokoli içindeki sulforafan, lahana içindeki brassini, sebze ve meyvalardaki flavon ve alfa ancelikalakton
• b) Promosyonu süprese edenler.
• c) Antioksidanlar.

Amerikan kanser cemiyetinin beslenme önerileri:

• Bitkisel kaynaklı yiyeceklere ağırlık verilmesi
  • Her gün 5 porsiyon veya daha fazla sebze ve meyve tüketilmesi
  • Ekmek, diğer tahıllar, makarna, pirinç, baklagiller gibi bitkisel kaynaklı yiyeceklerin günlük alınması
• Özellikle hayvansal kaynaklı yağlı yiyeceklerden sakınmak
  • Az yağlı yiyeceklerin seçilmesi
  • Et tüketiminin özellikle yağlı et tüketiminin azaltılması
• Fiziksel olarak aktif olmak. Sağlıklı kiloya ulaşmak ve korumak
  • İdeal kiloda kalınması
  • Haftanın çoğu günü günde enaz 30 dakika orta derecede aktif olmak
• Alkol kullanılıyorsa alkol tüketiminin azaltılması

Çin usulü aşırı tuzlanmış balığın fazla tüketilmesi,çocuklar dahil her yaş grubunda nazofarinks kanseri riskini artırmaktadır.

Fazla kalori alınması ve şişmanlık endometrium, pankreas, safra yolları, kolon, renal hücreli kanser ve postmenapozal meme kanseri riskini artırmaktadır

Alkolün neden olduğu kanserler ağız boşluğu, larinks, özefagus ve karaciğer kanserleridir. Alkol kullanımı yanında sigara içimi de varsa kanser riski her biri için 5 kat iken 25 kata çıkmaktadır.