Isı Dalgası - Isı Endeksi Yüksel Özalp

Isı Dalgası/Ekstrem Isı: Yüksek nem ile birlikte sıcaklığın uzun bir periyod devam etmesi. Genellikle sıcaklıklar en yüksek sıcaklık ortalamalarının 10 °C veya daha üzerinde aşırı nemle birlikte uzunca bir periyotta devam eder.

Isı Endeksi: Aktüel hava sıcaklığına nispi nem faktörü eklendiğinde, gerçekte sıcaklığın nasıl hissedildiğinin bir göstergesidir.

Isı Krampları: Aşırı güç harcanılması sebebiyle oluşan kas ağrıları ve spazmlarıdır. Isı krampları en az öneme sahip olmasına rağmen, ısı nedeniyle vücudun bir problemle karşılaşacağı gösteren bir erken uyarı sinyalidir.

Isı Yorgunluğu: Isı yorgunluğu tipik olarak, aşırı terleme ile vücut suyunun kaybedildiği aşırı sıcak ve nem koşulları altında aşırı performans harcayarak çalışıldığında oluşur. Sonuç, hafif bir şok şeklindedir.

Isı Çarpması/Güneş Çarpması: Isı çarpması hayatı tehdit eden bir olaydır. Maruz kalan kişinin, vücudun soğutulması/serinletilmesi için terleme sağlayan, sıcaklık kontrol sistemi durur. Vücut sıcaklığı çok yükselir, vücut sıcaklığı acilen düşürülmezse beyinde hasar ve ölümle sonuçlanabilir.

Sıcaklık ve nispi neme göre hissedilen sıcaklık

ÖNEMLİ: Isı endeksi değerleri gölgede ve sakin rüzgar şartları için düzenlendiğinden; tam olarak güneşe maruz kalınması, endeks değerlerini 8 °C yükseltebilir. Aynı zamanda özellikle çok sıcak hava ile birlikte kuvvetli rüzgar, kuru hava ekstrem derecede zararlı olabilir.

• I - Isı veya Güneş Çarpması, Termal şok an meselesi
• II - Güneş çarpması, ısı krampları veya ısı bitkinliği. Fiziksel etkinlik ve bu şartlarda etkilenme süresine bağlı olarak şiddetli termal stres ile birlikte ısı çarpması
• III - Fiziksel etkinlik ve bu şartlarda etkilenme süresine bağlı olarak kuvvetli termal stres ile birlikte ısı çarpması ısı krampları ve ısı yorgunlukları muhtemeldir
• IV - Fiziksel etkinlik ve bu şartlarda etkilenme süresine bağlı olarak oluşan termal stresten dolayı halsizlik, sinirlilik, dolaşım ve solunum sisteminde bir çok rahatsızlık meydana gelebilir

Isı Dalgası için Uyarı Prosedürü

• Bölge veya şehirde tahmin edilen ısı endeks değerleri
• Özel hava durumunu detaylı olarak yayınlamak
  • Isı endeks değerleri ve risk bölgesinin büyüklüğü
  • Risk altında olanlar
  • Riski azaltacak koruyucu kurallar
• Kuvvetli ısı dalgalarında, acil durum mesajlarını hazırlamada devlete ve lokal sağlık kuruluşlarına yardımcı olmak
• Yayın organlarına bu bilgileri ulaştırmak

Isı Vücudu Nasıl Etkiler?

İnsan vücudu ısıyı, kan dolaşımı oran ve miktarını değiştirerek, deri ve ter bezleri ile su kaybederek ve vücut sıcaklığı 37 °C’nin üzerine çıktığında solunumdaki artışla dağıtır. Kalp daha fazla kan pompalamaya başlar, kan damarları artan kan akışını düzenlemek için genişler ve çok ince kılcal damarlar yığınları derinin üst tabakalarına doğru sokularak işleme başlar. Vücut kanı deri yüzeyine yakın olarak dolaşır ve fazla ısı daha serin olan atmosfere atılır. Aynı zamanda su deri içerisinden ter olarak dışarı verilir. Deri, vücut ısısını yayma fonksiyonunun % 90’ını sağlar.

Terleme, suyun buharlaşma ile dışarı atılmadığı durumda vücudun serinletilmesinde kendi başına hiçbir öneme sahip değildir. Nispi nem buharlaşmayı geciktirir. Buharlaşma işlemi şu şekilde gerçekleşir: Teri buharlaştırmak için gerekli ısı enerjisi vücuttan alınır, bu nedenle vücut soğur. Yüksek sıcaklık ve yüksek nispi nem koşulları altında (32 °C) vücut 37 °C yi korumak için gerekli her şeyi yapar. Kalp genişlemiş dolaşım damarlarına fazla miktarda kan pompalar, ter gözenekleri sodyum ve klor gibi önemli çözülmemiş kimyasalları içeren sıvıyı derinin yüzeyine bırakır.

Aşırı Isı

Araştırmalar tüm koşulların aynı olması durumunda ısı kaynaklı rahatsızlıkların şiddetinin yaş ile artma eğiliminde olduğunu göstermiştir. Örneğin; 17 yaşındaki bir kimsede ısı krampı (kasılması) şeklinde görülen etki, 40 yaşındaki bir kimsede ısı yorgunluğu (bitkinliği), 60 yaşın üzerindeki bir kimsede ise ısı/güneş çarpması şeklinde etki yapabilir.

Bir yerin havasına alışma diğer şeylerin yanında ter-tuz konsantrasyonunun düzenlenmesi ile yapılmalıdır. Burada esas olan vücut sıcaklığını dengelemek için mümkün olan en az kimyasal karmaşıklık ile yeterli suyu kaybetmektir.

Isı Düzensizlik Belirtileri

Isı Dalgasından Korunma Yöntemleri

Hareketlerinizi yavaşlatınız: Ağır çalışmalar yavaşlatılmalı veya günün en serin zamanında yapılmalıdır. Risk altında bulunanlar en uygun serin yerlerde bulunmalıdırlar.

Yaz kıyafetleri giyiniz: Hafif açık renkli kıyafetler ısıyı ve güneş ışınlarını yansıtır ve vücudun normal sıcaklığını korumasına yardımcı olur.

Vücut sıcaklığını artıracak yiyeceklerden kaçının: Protein gibi metabolik ısı üretimini ve aynı zamanda su kaybını artıran yiyecekler.

Su veya alkol içermeyen sıvıları bol miktarda içiniz: Vücudumuz serin kalmak için suya ihtiyaç duyar. Kendinizi susamış hissetmiyor olsanız dahi bol bol su tüketin. Epilepsi, kalp, böbrek ve karaciğer hastaları, sıvı kısıtlayıcı diyet yapanlar, idrar tutma problemleri olanlar sıvı tüketimlerini artırmadan önce bir doktora danışmalıdır.

Alkollü içecekleri içmeyiniz.

Doktor tarafından önerilmemişse tuz tabletlerini almayınız: Tuz kısıtlayıcı diyette olanlar tuz tüketimlerini arttırmadan önce mutlaka bir doktora danışmalıdır.

Klima bulunan alanlarda daha fazla zaman harcayın: Evlerdeki ve diğer binalardaki klimalar ısı kaynaklı tehlikeleri azaltır.

Güneş altında fazla kalmayın: Güneş yanıkları ısı dağıtım işlemini çok güçleştirir.

Çocukları ve küçük ev hayvanlarını kapalı otomobilde asla yalnız başlarına bırakmayınız: Kapalı bir araçta sıcaklık 60 °C’ye çıkabilir. Böyle bir sıcaklığa maruz kalma ölümle sonuçlanabilir.

Kaynaklar

• http://weather.noaa.gov
• http://www.fema.gov/rrr/talkdiz/heat/shtm