Ana Sayfa › e-Kütüphane › Kitaplar
BSMEFFG Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi Ürünleri tahmincilerin ani taşkın uyarıları hazırlayabilmeleri amacıyla geliştirilmiştir. Her ne kadar bazı ürünleri başka alanlarda da kullanma imkânı mevcut olsa da sistem her tip taşkın uyarısı için uygun değildir. Ayrıca sistem ara yüzü ekran görüntülerinden ve ürün örneklerinden de anlaşılacağı üzere ürün katmanlarının altında yalnızca alt havza sınırları bulunmaktadır. Tüm bu nedenlerden dolayı ana sistemin yanında alt modüllerin geliştirilmesi ihtiyacı doğmuştur. Bu ihtiyaçların giderilmesi amacıyla yapılan girişimler sonucunda; BSMEFFGS ürünlerine konum bilgisi sağlayan harita altlıkları sunan MAPSERVER modülü, şehir ve nehir selleri için uyarı hazırlanabilmesini sağlayan iki yeni pilot modül geliştirilmiştir.
BSMEFFGS ürünlerine konum bilgisi sağlayan harita altlıkları sunan MAPSERVER modülünde Open Street Map haritaları, sayısal yükseklik ve batimetre verileri kullanılmaktadır. Ayrıca modüle üye ülkelerin talepleri doğrultusunda ek coğrafi bilgi sistemleri altlıkları eklenebilmektedir. Modül üzerinde istenilen bölgeye yoğunlaşmak mümkün hale gelmiş ve tahmincilerin daha ayrıntılı analizler yapmasına imkân sağlanmıştır. BSMEFFGS MAPSERVER modülüne benzer olarak aynı sistem Güneydoğu Avrupa Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi (SEEFFG) için de uygulanmıştır. Her iki modül de ana sistemler gibi MGM sunucularında kurulu olup üye ülke tahmincileri internet ara yüzü vasıtasıyla modüllere ulaşabilmektedir. MAPSERVER modülünün ara yüzü ekran görüntüsü Şekil 40’da verilmiştir.
Şekil 40. BSMEFFG Sistemi MAPSERVER Modülü Ara Yüzü
Ani Taşkın Erken Uyarı Modeli (BSMEFFG) ile Şehir Selleri ve Nehir Öteleme’nin önceden belirlenebilmesi mümkün olmadığından mevcut sisteme, yeni modüller eklenerek, Şehir Selleri ve Nehir Öteleme’nin önceden tahmini ve uyarı sistemlerinin kurulması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Ekim 2016’da MGM, DSİ, AKOM, İSKİ, HRC ve WMO arasında bir toplantı yapılmış ve HRC tarafından Şehir Selleri Erken Uyarı Sistemi (UFFEWS-Urban Flash Flood Early Warning System) ve Nehir Öteleme (Riverine Routing Forecast System) ile ilgili gerekli bilgilendirme yapılmıştır. Toplantıda her iki proje için pilot havza seçimi kararlaştırılmıştır. Bu amaçla İstanbul Cendere Havzası Şehir Selleri Erken Uyarı projesi için, Gümüşhane Harşit Havzası Nehir Öteleme projesi için pilot havzalar olarak belirlenmiştir.
Doğal alanlarda yüzey akış oranı %10 iken şehirlerde bu değer %55’e yükselmektedir. Geçirimsiz alanların fazlalığı nedeniyle buharlaşma, sığ ve derin sızma gibi oranlar düşmektedir. Şehirlerin farklı yapısının ihtiyaçlarının FFGS tarafından karşılanması için İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi (AKOM) ve Su Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) iş birliği ile pilot havza seçilen İstanbul Cendere Havzasına modül kurulmuştur.
Şehir Selleri Erken Uyarı Sistemi İstanbul-Cendere pilot havzası modülünün kurulum aşamasında hidrometeorolojik verilerin yanında havzanın yapısal verilerini içeren; havza ve alt havza bilgileri, dere bilgileri (uzunluk ve en kesitler), taşkın tehlike haritaları (HEC-RAS), yüksek çözünürlüklü sayısal yükseklik verileri (DEM), kanalizasyon altyapısı, toprak yapısı vb. bilgiler ilgili kurumlardan temin edilip HRC ile paylaşılmıştır. 14-15 Ağustos 2017 tarihleri arasında kurumlardan katılan uzman ekiple arazi gezisi düzenlenmiş ve gezi sonucunda havzada ayrıca iki adet akım gözlem istasyonunun kurulması kararlaştırılmıştır.
Nehirlerin hidrolik özelliklerinin farklılaşması ve nehirler üzerinde bulunan depolama tesisleri, taşkın korunma yapıları, yapılan ıslah çalışmaları gibi nedenlerle nehir öteleme etkisinin FFGS sistemine eklenmesi söz konusu olmuştur. Bu kapsamda WMO, HRC, MGM ve DSİ iş birliğiyle yürütülmekte olan Nehir Öteleme bileşeninin FFGS modeline eklenmesi için Gümüşhane-Harşit Çayı pilot havza olarak seçilmiştir.
16-18 Ağustos 2017 tarihleri arasında pilot havzaya yönelik WMO, MGM ve DSİ temsilcilerinin katılımıyla toplantı ve arazi gezisi düzenlenmiştir. Teknik gezi sonunda havzada bulunan barajlar, hidroelektrik santraller ve su rezervuarları ile ilgili bilgiler toplanmış ayrıca nehir üzerinde WMO uzmanlarınca belirlenen noktalara (iki adet) akım gözlem istasyonunun DSİ tarafından kurulması kararlaştırılmıştır. Daha sonraki süreçte havza ile ilgili ihtiyaç duyulan veriler ilgili kurumlardan temin edilip HRC’ye ulaştırılmıştır.
Söz konusu modülerin kullanımının öğrenilmesi amacıyla MGM, DSİ, AKOM ve İSKİ’den belirlenen 13 kişilik bir ekip San Diego/ABD’de 06 – 24 Ağustos 2018 tarihleri arasında WMO gözetiminde HRC uzmanlarından eğitim almıştır. 2018 yılı sonlarından itibaren de her iki modülün web ara yüzü oluşturma çalışmaları tamamlanmış ve sistemler MGM sunucularına kurulmuştur. Şehir selleri ve Nehir Öteleme modülleri için kurulan ara yüzlerin ekran görüntüleri sırasıyla Şekil 41 ve Şekil 42’de gösterilmektedir.
Şekil 41. Şehir Selleri Erken Uyarı Sistemi Modülü Ara Yüzü
Şekil 42. Nehir Öteleme Sistemi Modülü Ara Yüzü
