Kar Örtülü Gün Sayısının Analizi

Sinoptik ölçekli sistemlerin etkisiyle oluşan kar yağışı yerel etkilerden azda olsa etkilenirken kar örtüsünün yerde kalma süresi yerel koşullarla daha fazla ilişkilidir. Kar örtülü gün sayısı kar yağışı miktarının yanında bölgedeki sıcaklık, rüzgâr ve nispi nem ile doğrudan ilişkilidir. Yağan karın yerde uzun süre kalabilmesi için hissedilen sıcaklığın düşük olması gerekir. Bu ilişkiler kapsamında Fırat havzasında kar örtülü gün sayısı analizinin sağlıklı yapılabilmesi için havza iki kısımda ele alındı.

Birinci kısım, su kütlelerine yakın olan Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya, Elazığ ve Tunceli olarak 6 istasyonun kar örtülü gün sayıları ele alındı.

İkinci kısım olarak, daha geniş bir bölgeyi içine alacak şekilde Erzincan, Erzurum, Ağrı, Tunceli, Malatya, Elazığ, Muş, Gaziantep, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Mardin, Hınıs, Malazgirt ve Palu dahil 15 istasyonun verileri incelenmiştir. Burada bazı istasyonların verilerinde eksikliler olduğundan yapılan yorumlarda bu durum dikkate alınmıştır.

Şekil 21. Türkiye geneli ve Fırat Havzası 6/15 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

Bu çizgi grafikte ve aşağıdaki çubuk şeklinde gösterilen grafiklerde 1950 – 2010 arası Türkiye geneli yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı, Fırat havzasındaki 15 istasyona ait yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı ile havzadaki baraj alanlarına daha yakın olan 6 istasyona ait yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı analizleri yapılmıştır.

Bu verinin her iki gösteriminde de görüldüğü gibi yakın 6 istasyona ait karla örtülü gün sayısı 1977 yılında sonra genellikle Türkiye ortalamasının altına düşmüştür. İlerleyen grafiklerle konu daha ayrıntılı hale getirilmiştir.

Şekil 22. Türkiye geneli ve Fırat Havzası 6/15 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

Şekil 23. Fırat Havzası 6/15 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayısının uzun yıllar ortalamalara göre değişimi

Uzun dönemli verilerin analizlerinde daha önce olduğu gibi 5 şer yıllık ortalamalarına bakarsak kar örtülü gün sayısı verilerini kısa süreli sapmalardan arındırılmış bir hale getirmiş oluruz.

Bu kapsamda izleyen iki grafik Türkiye geneli ve Fırat havzasındaki 6 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayılarını 5 şer yıllık ortalamalarından 1975 li yıllardan itibaren Keben havzasında kar örtülü gün sayısında bir düşüşün olduğu görülmektedir. Bu tür veri analizlerinde bu yöntemin kullanılması doğru sonuca ulaşmak açısından önemlidir.

Şekil 24. Türkiye geneli ve Fırat Havzası 6 istasyonun 5 yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

Şekil 25. Türkiye geneli ve Fırat Havzası 6 istasyonun 5 yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

Takip eden grafiklerde Fırat havzasındaki dar alandaki 6 istasyon ve havzadaki toplam 15 istasyonun yıllık kar örtülü gün sayısı verileri mukayese edilmiştir.

Burada iki kısımdaki verilerde de bir paralellik olduğu görülmekle birlikte 6 istasyonun temsil ettiği dar alandaki etkileşim daha fazladır.

Şekil 26. Türkiye geneli ve Fırat Havzası 6/15 istasyonun 5 yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

Şekil 27. Türkiye geneli ve Fırat Havzası 6/15 istasyonun 5 yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

İzleyen grafiklerde havzadaki 15 istasyonun ve 6 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı değişimlerine bakıldığında aradaki farkın çok fazla olması nedeniyle yorum yapmakta hataya düşülebileceğinden dar alan (6 İst.) değişimlerin kullanılmasın daha faydalı olacağı mütalaa edilmektedir.

Şekil 28. Fırat Havzası 6/15 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

Şekil 29. Fırat Havzası 6/15 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayısı

Şekil 30. Fırat Havzası 6/15 istasyonun yıllık ortalama kar örtülü gün sayısının Türkiye geneli yıllık ortalamaya göre değişimi