Siz de Yapabilirsiniz

Barometre Yapalım

Atmosfer basıncını doğrudan ölçmek amacıyla kullanılan aletlere barometre adı verilmektedir.

Barometreler; hava basıncının değişmesiyle birlikte, barometre haznesi içinde bulunan civanın, cam tüp içinde yükselip alçalması prensibi ile çalışmaktadır.

Barometreler hava basıncını ölçer. Hava basıncının yükseldiğini, düştüğünü veya durağan kaldığını izlemek için bir barometre satın alabileceğiniz gibi kendinizde bir barometre yapabilirsiniz

Malzeme Listesi

• 1 Adet kavanoz
• 1 Adet Balon
• 1 adet pipet
• 1 adet kürdan
• 1 adet 2 cm x 14 cm karton
• 1 adet 15 cm x 30 cm karton
• 1 adet kalem
• 1 adet beyaz band - yapıştırıcı

1. Kavanoz oda sıcaklığında olmalıdır. Balonu çok sıkı ve gergin bir şekilde Kavanozun ağzına geçirip, kavanozun ağzını hava kaçırmayacak şekilde sıkıca bağlayın.

2. Kürdanı pipetin bir ucuna yapıştırın. Kavanozun ağzına bağladığınız balonun tam ortasına yapıştırıcıyı dökün. Daha sonra pipetin kürdansız ucunu yapıştırıcı dökmüş olduğunuz yere yapıştırın. Yapıştırıcının kurumasını bekleyin.

3. 2 cm x 14 cm kartonu, 15 x 30 cm kartonun kenarına dik olarak yapıştırın. Daha sonra, kürdanın ucu dikey kartonun yüzeyine gelecek şekilde kavanozu yerleştirin. Kürdanın ilk gösterdiği konumu işaretleyin.

4. Hava basıncı değiştiğinde pipet aşağı veya yukarı doğru hareket edecektir. .

Birkaç gün boyunca hava basıncının değişimini gözlemleyin, hava basıncı değiştikçe pipet hareket edecektir, bu hareketleride karton üzerinde işaretleyin.

Hava basıncı yükseldiğinde (ki bu genelde iyi hava demektir) kürdan ucu yükselecektir; çünkü hava balonun yüzeyine baskı yapmaktadır. Hava basıncı düştüğünde (ki bu genelde kötü havalar geldiği anlamına gelmektedir) kürdan ucu aşağıya doğru dönecektir; çünkü düşük hava basıncı nedeniyle kavanozun içindeki hava balonu dışarıya doğru itmektedir.

Termometre Yapalım

Termometre sıcaklık ölçmeye yarayan bir alettir. Meteorolojide Santigrat, Fahrenhayt, Kelvin veya Mutlak gibi değişik ölçekler termometrelerde kullanılmaktadır. Termometreler, değişen sıcaklık karşısında sıvıların hacim değiştirmesi esasına dayanır. En fazla kullanılan termometreler cıvalı termometrelerdir. Sıcaklığın çok düşük olduğu yerlerde ise donma sıcaklığı daha düşük olan alkollü termometreler kullanılmaktadır.

Dünyanın birçok yerinde meteorolojik amaçlı olarak Santigrat ölçeği kullanılmakla birlikte fahrenhayt ölçeği de kullanılmaktadır. Kelvin ve Mutlak gibi ölçekler daha çok bilimsel çalışmalarda kullanılır. Santigrat dereceyi Fahrenhayta veya Fahrenhaytı santigrada çevirirken kullanılan formüller ise şöyledir:

F° = (9 / 5) C° + 32

C° = 5 / 9 ( F° - 32 )

Termometreler siper olarak adlandırılan, standart ölçülere sahip, direk güneş radyasyonu ve diğer olumsuz etkilerden arındırılmış, içerisinde havanın serbestçe dolaşabildiği ahşap kutu içinde hava sıcaklığını ölçer.

Termometrelerin ölçtüğü sıcaklığı kağıt üzerine sürekli ve otomatik olarak kaydeden aletlere de termoğraf denir. Son zamanlarda elektronik göstergeli termometrelere de çevremizde sıklıkla rastlanmaktadır.

Sıcaklıkla ilgili olarak bilinmesi gereken temel bilgilerden bazıları suyun kaynama ve donma sıcaklığıdır. Bu bilgileri değişik ölçeklere göre aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Bu bilgilerden sonra basit malzemelerle sizde evinizde bir termometre yapabilirsiniz.

Hangi malzemelere ihtiyacınız var?

• Musluk suyu
• Kolonya
• Temiz ve dar ağızlı bir şişe
• Gıda boyası
• Plastik şeffaf kamış
• Oyun hamuru

Nasıl yapılır?

1. Eşit miktarda musluk suyu ve kolonya şişenin ¼’ünü kaplayacak şekilde şişeye doldurulur.

2. 1-2 damla gıda boyası ilave edilerek karıştırılır.

3. Şişenin dibine temas etmeyecek şekilde kamış yerleştirilir, oyun hamuru kullanılarak sabitlenir ve şişenin ağzı kapatılır.

Tebrikler! Bir termometre yaptınız. Gün boyu termometrenizi izleyebilir değişiklikleri görebilirsiniz. Hatta şu basit soruların cevabını da verebilirsiniz:

• Güneş ışığında termometrenizde ne oldu?
• Güneş battıktan sonra ne oldu?
• Rüzgâr termometrenizi nasıl etkiledi?

Anemometre Yapalım

Rüzgarın hızını, kuvvetini ve hatta yönünü ölçmekte kullanılan aletlere anemometre denir. Rüzgarı algılayan kepçeli veya basınç borulu olabilir. Anemometrenin yazıcı olan tipine Anemograf, üzerine kayıt yapılan diyagrama da Anemogram adı verilir.

Anemometre ile ölçülen genellikle yatay olarak gelişen hava hareketine rüzgar denir. Rüzgar dört değişik alanda ölçümlenir:

• Yön
• Hız
• Karakteri ve Yön kırılması

Yer rüzgarı, rüzgar gülü-oku ve anemometre ile ölçülürken yüksek seviye rüzgarları pilot balon, rawin ve uçak raporlarından belirlenmektedir.

Meteorolojide, rüzgar yönü, coğrafi kuzeye göre rüzgarın estiği yöndür.

Yeryüzündeki basınç dağılımı ile doğrudan ilişkili olan yer rüzgarının hızında birim olarak;

• km/saat,
• metre/saniye,
• mil/saat,
• Knot ve
• feet/saniye kullanılır.

Yer rüzgarı yerden 10 metre yükseklikteki rüzgar ölçümü ile belirlenir.

İsterseniz siz de basit bir anemometre yani “rüzgar ölçer” yapabilirsiniz. Bunun için gereken malzemeler:

• 4 küçük kağıt veya plastik bardak
• Yapıştırıcı bant
• Makas
• 4 Adet plastik pipet
• Toplu iğne veya raptiye
• Silgisi yeni olan silgili kurşun kalem
• Tel Zımba

Dört plastik pipeti merkezde birleşen bir artı işareti şekline getirerek bantla birbirine tutturun.

Her bardağı ağızları aynı yöne bakacak şekilde pipetlerin bir ucuna yatay şekilde zımbalayın.

İri başlı bir toplu iğne veya raptiyeyi pipetlerin birleştiği merkezden geçirin ve kalemin arkasındaki silgiye batırın.

Düzeneğin kolayca döndüğünden emin olduktan sonra, bardakların ağzına doğru üfleyin veya vantilatör gibi hava üfleyen elektrikli bir aletin önüne tutun.

Düzeneğinizin, üfleme hızı arttıkça daha hızlı döndüğünü göreceksiniz.