World Meteorological Organization
WMO’nun Kuruluşu ve Türkiye'nin Üyeliği
Birleşmiş Milletlerin (BM) hava, iklim ve su konularındaki yetkili organı olan Dünya Meteoroloji Örgütü'nün (WMO) temeli 1873 yılında Viyana’da toplanan Birinci Uluslararası Meteoroloji Kongresidir. WMO’nun kurulmasına, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 42 ülke tarafından 11 Ekim 1947 tarihinde Washington’da karar verilmiş ve ülkemiz, 31 Mayıs 1949 tarih ve 5411 sayılı Kanunla resmen üye olmuştur. WMO’nun kuruluşu, sözleşmesinin 23 Mart 1950’de yürürlüğe girişi ile resmileşmiş olup, bu tarih her yıl Dünya Meteoroloji Günü olarak kutlanmaktadır.
WMO’nun Kuruluş Amaçları ve Faaliyetleri
- Meteorolojik gözlemlerin yanı sıra meteorolojik istasyon ağlarının kurulmasında dünya çapında iş birliğini kolaylaştırmak ve meteoroloji ve ilgili hizmetlerin sağlanmasında görevli merkezlerin kurulmasına ve bakımının yapılmasına teşvik etmek,
- Meteoroloji ve ilgili veri ve bilgilerin hızlı alışverişi için sistemlerin kurulmasını ve bu sistemlerin sürdürülmesini teşvik etmek,
- Meteorolojik gözlemlerin standardizasyonuna teşvik etmek, gözlem ve istatistiklerin tek tip yayınlanmasını sağlamak,
- Meteoroloji biliminin havacılık, denizcilik, su sorunları, tarım ve diğer insan faaliyetlerine uygulanmasını sağlamak,
- Operasyonel hidrolojideki faaliyetleri teşvik etmek ve meteoroloji ve hidroloji hizmetleri arasındaki iş birliğini daha da artırmak,
- Meteoroloji ve ilgili alanlarda araştırma ve eğitimi teşvik etmek ve uluslararası kapsamda koordine edilmesine yardımcı olmaktır.
WMO’nun Yapısı
Merkezi İsviçre’nin Cenevre şehrinde bulunan ve halen 6 Coğrafi Bölgede, toplam 187 Üye Ülke ve 6 Üye Bölgeye sahiptir.
Dünya Meteoroloji Kongresi (World Meteorological Congress - Cg)
Örgütün en üst organı olan Dünya Meteoroloji Kongresi (Cg), üye ülkelerin delegelerinden oluşur ve Yürütme Konseyi’nin Olağanüstü Kongre gerçekleştirilmesi talebi olmadığı sürece her dört yılda bir kez toplanır. Kongrenin başlıca görev ve fonksiyonları şunlardır:
- Örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için genel politikaları belirlemek ve Örgütün amaçları doğrultusunda üye ülkelere tavsiyelerde bulunmak,
- Kurucu Sözleşme hükümlerini kapsayan konularda Örgütün ilgili organına herhangi bir konuyu havale etmek,
- Özellikle Genel, Teknik, Finansal ve Personel Yönetmeliklerini de içeren Örgütün çeşitli organlarının yönetmeliklerini belirlemek,
- Yürütme Konseyi’nin faaliyetlerini ve raporlarını değerlendirerek gerekli çalışmaları yapmak,
- Bölge Birliklerini oluşturmak, Bölge Birliklerinin coğrafi sınırlarını belirlemek, faaliyetlerini koordine etmek ve tavsiyelerini değerlendirmek,
- Teknik Komisyonlar oluşturmak, Teknik Komisyonların şartnamelerini belirlemek, faaliyetlerini koordine etmek ve tavsiyelerini değerlendirmek,
- Gerekli görülmesi durumunda yeni ilave kurullar oluşturmak,
- Örgütün Başkan ve Başkan Yardımcılarını, Yürütme Konseyi Üyelerini ve Bölge Birliği Başkanlarını seçmektir.
Yürütme Konseyi (EC)
Dünya Meteoroloji Kongresi’nde seçilen ve Örgütün yürütme organı olarak faaliyet gösteren Konsey, Milli Meteoroloji ve Hidroloji Servisleri’nin (NMHSs) en üst seviyedeki yöneticilerinden oluşan 37 üyeye sahiptir. Yılda en az bir kez bir araya gelen Yürütme Konseyi’nin başlıca görevleri şunlardır:
- Kongre kararlarını veya Örgütün faaliyetlerini yürütmek amacıyla Üyeler tarafından alınan kararları uygulamak,
- Bölge Birliklerinin ve Teknik Komisyonların teklif ve önerileri üzerine, gerektiği durumlarda WMO adına karar vermek,
- Örgütün faaliyet alanları çerçevesinde teknik bilgi sağlamak, danışmanlık yapmak ve destek sağlamak,
- Uluslararası arenada Örgütün faaliyetlerini etkileyen konularda çalışmalar yapmak ve önerilerde bulunmak,
- Kongre gündemini hazırlamak, Bölge Birliklerine ve Teknik Komisyonlara çalışma programlarının hazırlık kısmında rehberlik yapmak,
- Örgütün mali durumunu yönetmektir.
Bölge Birlikleri (Regional Associations - RAs)
Üye ülkelerin daimi temsilcilerinden oluşan Bölge Birlikleri sık sık bir araya gelirler ve sorumlu oldukları bölgedeki meteoroloji ve ilgili faaliyetleri koordine edip NMHS’ler arasındaki iş birliklerini güçlendirirler. Bazı ülkelerin coğrafi konumları gereği birden fazla Bölge Birliğinde yer alabilmektedir. Bölgeler ve üye sayıları aşağıdaki Tabloda verilmektedir:
Bölge Birliklerinin başlıca fonksiyonları şunlardır:
- Kongre’nin ve Yürütme Konseyi’nin ilgili Bölge için aldığı kararların yürütülmesi teşvik etmek,
- Yürütme Konseyi tarafından gündeme getirilen konuları değerlendirmek ve bölgelerde ilgili faaliyetleri koordine etmek,
- Örgütün amaçları ile paralel olan konularda Kongre’ye ve Yürütme Konseyi’ne önerilerde bulunmak.
Teknik Komisyonlar (Technical Commissions - TC )
Kongre tarafından kurulan Teknik Komisyonlar; üye ülkelerden ve ilgili uluslararası organizasyonlar tarafından aday gösterilen teknik uzmanlardan oluşur.
Teknik Komisyonlar; Örgütün amaçları ile ilgili konularda çalışmalar yapar, Kongre’ye ve Yürütme Konseyi’ne önerilerde bulunur. Her iki yılda bir kez bir araya gelir.
Teknik Komisyonların başlıca görevleri şunlardır:
- Bilim ve teknolojideki gelişmeleri incelemek, Üye ülkeleri bilgilendirmek ve Kongre'ye, Yürütme Konseyi'ne ve diğer kurucu organlara bu gelişmeler ve bunların etkileri hakkında tavsiyelerde bulunmak,
- Meteoroloji ve operasyonel hidrolojideki yöntemler, prosedürler, teknikler ve uygulamalara ilişkin uluslararası standartları geliştirmek ve değerlendirmeleri için Kongre ve Yürütme Konseyi'ne sunmak,
- Kongre ve Yürütme Konseyinin rehberliğinde, Örgütün bilimsel ve teknik program faaliyetlerinin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesiyle ilgili işlevleri yerine getirmek ve ilgili bilimsel ve teknik konuların incelenmesi ve çözümlenmesi için bir forum oluşturmak,
- Üyeler arasında seminerler ve çalıştayların organizasyonuyla ilgili uygun mekanizmaların geliştirilmesine yardımcı olmak,
- Uluslararası iş birliğini teşvik etmek ve ilgili uluslararası kuruluşlarla bilimsel ve teknik konularda yakın iş birliğini sürdürmek,
- WMO Stratejik Planını ele alan bir işletim planı oluşturmak ve sürdürmek, WMO Stratejik Planını mevcut yönetim süreçlerine uygun olarak toplumsal sonuçları ele alacak şekilde yapılandırmak,
- Gerekli durumlarda tavsiyelerde bulunmaktır.
WMO Kurucu Organları İdari Reformunun bir parçası olarak mevcut sekiz Komisyonun yerini almak üzere On Sekizinci Dünya Meteoroloji Kongresi (Haziran 2019) tarafından iki Teknik Komisyon ve bir Araştırma Kurulu kurdu. Dünya Meteoroloji Teşkilatı’nın Teknik Komisyonları şunlardır;
- Gözlem, Altyapı ve Bilgi Sistemleri Komisyonu – ALTYAPI KOMİSYONU (Infrastructure Commission -INFCOM)
- Yer sistemi gözlemlerini ve ilgili standartları elde etmek, işlemek, iletmek ve yaymak için küresel olarak koordine edilmiş sistemlerin geliştirilmesine ve uygulanmasına katkıda bulunur.
- Yer sistemi gözlemlerini ve ilgili standartları elde etmek, işlemek, iletmek ve yaymak için küresel olarak koordine edilmiş sistemlerin geliştirilmesine ve uygulanmasına katkıda bulunur.
- Tüm WMO Programları ve ilgili uygulama ve hizmet alanları için sağlam veri ve bilgi yönetimi uygulamalarının geliştirilmesi ve uygulanmasına katkıda bulunur.
- Hava, İklim, Su ve İlgili Çevresel Hizmetler ve Uygulamalar Komisyonu – HİZMET KOMİSYONU (Services Commission - SERCOM)
Hava, İklim, Su ve İlgili Çevresel Hizmetler ve Uygulamalar Komisyonu (Hizmet Komisyonu), küresel olarak uyumlu hava, iklim, su, okyanus ve çevre ile ilgili hizmetlerin geliştirilmesine ve uygulanmasına destekler, bilinçli karar vermeyi sağlayan uygulamalar sunar ve sosyoekonomik faydaların tüm kullanıcı toplulukları ve bir bütün olarak toplum tarafından gerçekleştirilmesine katkıda bulunur.
- Araştırma Kurulu (Research Board)
Hava, İklim, Su ve Çevre Araştırma Kurulu (Araştırma Kurulu), WMO'nun stratejik amaçlarını ve Yürütme Konseyi ve Kongre kararlarını araştırma önceliklerine adapte eder ve bu öncelikler için araştırma programlarının uygulanmasını ve koordinasyonunu sağlar.
Diğer Organlar
Bilimsel Tavsiye Paneli (Scientific Advisory Panel)
Bilimsel Tavsiye Paneli, hava, iklim, su ve ilgili çevre ve sosyal bilimlerdeki yetkisinin gelişimini desteklemek için WMO araştırma stratejileri ve bilimsel konularda Kongreye ve Yürütme Konseyine görüş ve tavsiyeler hazırlar.
Ortak WMO-IOC İş Birliği Kurulu (Joint WMO – IOC Collaborative Board)
Haziran 2018'de gerçekleşen WMO ve IOC Yürütme Konseylerinin JCOMM Reformuna ilişkin Ortak WMO-IOC Danışma Grubunun tavsiyelerine dayanarak 18. Kongre, Ortak WMO-IOC İş Birliği Kurulu'nu kurdu.
Politika Tavsiye Komitesi (Policy Advisory Committee – PAC)
Politika Tavsiye Komitesi (PAC), Yürütme Konseyi tarafından kendisine sunulan Örgütün stratejisi ve politikasıyla ilgili her türlü konuda Yürütme Konseyine tavsiyede bulunur.
Teknik Koordinasyon Komitesi (Technical Coordination Committee – TCC)
Teknik Koordinasyon Komitesi (TCC), Yürütme Konseyi ile Örgütün teknik organları olan teknik komisyonlar, Araştırma Kurulu ve diğer ilgili organlar arasında iki yönlü bir arayüz görevi görür.
Sekretarya
Örgütün daimi Sekreterliği, bir Genel Sekreter ile Örgütün çalışması için gerekli olabilecek teknik ve büro personelinden oluşur. Genel Sekreter, Kongre tarafından atanır. Sekretarya’nın personeli ise Yürütme Konseyi’nin onayı ile Genel Sekreter tarafından atanır. Genel Sekreter, Sekreterliğin teknik ve idari çalışmaları konusunda WMO Başkanına karşı sorumludur.
